Poolse Himalayisten die de hoogste toppen ter wereld hebben bedwongen – ken je hun namen? Legendarische bergexpedities zijn een uiting van grote passie voor de bergen, maar ook verhalen van grote vastberadenheid die de Himalayisten naar de top van de hoogste bergen leidden. Leer meer over de verhalen van het Poolse Himalayisme. Artikel in samenwerking met MasalaSound.pl
Himalayanisme – wat is het?
Maar voordat we verder gaan met het bespreken van de profielen van Poolse Himalayaklimmers, laten we eerst wat terminologie bekijken. Wat is Himalayanisme? Het is klimmen in het hooggebergte in de Himalaya, maar het verwijst niet alleen naar deze bergen, maar ook naar andere met toppen hoger dan 7000 m. Zulke toppen zijn: Karakorum, Kunlun, Hindu Kush, Pamir, Daxue Shan en Tienshan. Omdat er het hele jaar door sneeuw en ijs ligt op de toppen van hoge bergen, is Himalayaklimmen praktisch altijd ijsklimmen. Dit is echter niet de enige moeilijkheid die het onderscheidt van een expeditie naar lagere bergen. Tot de uitdagingen van het Himalayanisme behoren:
- de moeilijkheden die gepaard gaan met de aanpassing van het menselijk lichaam aan hoogtes boven 5.000 m,
- extreme weersomstandigheden: orkanen, harde zonnestraling die kan leiden tot sneeuwblindheid, zeer lage temperaturen, lage luchtvochtigheid en beperkt zicht,
- de lengte van de klimroutes – dit vereist meerdere overnachtingen in de wand, naast het risico van uitputting door langdurige inspanning en het onvermogen om te herstellen,
- problemen in verband met de uitgestrektheid van het terrein – gebrek aan toegangswegen, problemen met communicatie en oriëntatie in het gebied, noodzaak om zeer grote hoeveelheden voedsel en kampeeruitrusting in te slaan.
Stijlen van Himachalisme
Er zijn verschillende stijlen om het Himachalisme te beoefenen:
- Belegeringsstijl of expeditiestijl – dit is de oudste en meest kenmerkende stijl van beklimmingsexpedities van het Himalaya-type. Er wordt meestal een uitgebreid basiskamp opgezet aan de voet van de bergen, van waaruit pogingen worden georganiseerd voor een “aanval”. – Dit is een meerdaagse operatie waarbij opeenvolgende delen van de route worden beklommen. Hierlangs worden touwsystemen, handrails en overgangskampen gebouwd – en de juiste hoeveelheid uitrusting en voedsel wordt ernaartoe vervoerd. De procedure gaat door totdat een sub-topkamp is gebouwd. Er is een groot aantal mensen bij betrokken, waaronder dragers, ondersteunend personeel, werkers en sporen – een groep van drie tot vier klimmers die gedurende de hele expeditie worden gespaard om genoeg kracht te hebben voor de aanval op de top. Deze stijl is niet alleen tijdrovend, maar ook erg duur.
- Alpine stijl – deze stijl wordt gekenmerkt door de deelname van een kleine groep klimmers – 2 tot 4, en soms zelfs een solo-expeditie. De uitrusting wordt tot een minimum beperkt zodat deze alleen naar de top kan worden gebracht – en de top wordt direct vanuit het basiskamp aangevallen door het hele team in één keer en zonder tussenliggende kampen op te zetten.
- Capsule stijl – is een stijl tussen belegering en alpine. In dit geval is het de klimmer die alle spullen draagt, geen tussenkampen opzet en de hele route meerdere keren beklimt om te acclimatiseren.
- Solostijl – zoals de naam al doet vermoeden, gaat het hier om één klimmer die zoveel uitrusting meeneemt als hij of zij kan dragen. Hij of zij probeert de top te bereiken zonder tussenkampen te bouwen.
Pools Winter Himalayisme
Pools Winter Himalayisme is een term die in 1973 werd bedacht naar aanleiding van de beklimming van Noszak door Andrzej Zawada en Tadeusz Piotrowski. Maar in feite begon de geschiedenis van het Poolse Himalayisme al in de tweede helft van de jaren 1930. Jaren 1930 – in 1936 werd het Himalaya Comité van de High Mountain Club opgericht. De eerste Himalaya-expeditie vond plaats in 1939 en de Polen veroverden de oostelijke top van Nanda Devi. De eerste nationale winterexpeditie naar de Himalaya – in de stijl van een ‘who’s first’ sportwedstrijd – vond plaats in 1980. Krzysztof Wielicki en Leszek Cichy beklommen de top van de Mount Everest op 17 februari, met Andrzej Zawada aan het hoofd. Poolse Himalayisten onder de vlag van Pools Winter Himalayisme namen deel aan 10 van de 14 eerste beklimmingen van de achtduizender in de winter. In september 2021 werd het Poolse Winter Himalayan Programma afgesloten en vervangen door het Poolse Sport Himalayan Programma. De doelstellingen van het programma zijn:
- het ondersteunen van mannelijke en vrouwelijke Himalayaklimmers,
- het bedwingen van bergen door middel van technisch moeilijke routes,
- verkenning van maagdelijke gebieden,
- vaststellen van nieuwe klimroutes,
- sponsors aantrekken.
Poolse Himalayisten: Jerzy Kukuczka
Józek Jerzy Kukuczka, geboren op 24 maart 1948 in Katowice, stierf op 24 oktober 1989 op Lothse, Nepal, tijdens het klimmen. Kukuczka viel vlak voor de topkam, zijn touw kon de belasting niet aan en brak, waarna de klimmer in een kilometerslange kloof viel. Officieel is het lichaam van Kukuczka nooit gevonden. Jerzy Kukuczka was een uitstekende bergbeklimmer en Himalayaklimmer. Hij werd de tweede man op aarde die de Kroon van de Himalaya en Karakorum won. In acht jaar beklom hij 14 grote toppen van meer dan 8.000 meter hoog. Jerzy Kukuczka zette 11 nieuwe routes uit op de bedwongen achtduizendertoppen – en was de enige persoon die twee achtduizendertoppen in één winter bedwong.
Belangrijkste prestaties:
- Kroon van de Himalaya en Karakorum.
- 11 nieuwe routes uitzetten op overwonnen achtduizenders.
- 7 beklimmingen van achtduizenders in alpine stijl – inclusief K2.
- De enige persoon ter wereld die 2 achtduizenders in één winter beklom.
- Beklom vier achtduizenders in de winter – waaronder drie voor de allereerste keer: Dhaulagiri I, Kangchendzonga, Annapurna.
- Zes achtduizenders bedwongen in 2 jaar, waarvan 3 in de winter en nog eens drie met nieuwe routes.
- Solo beklimming van Makalu via een nieuwe route.
Poolse Himalayisten: Krzysztof Wielicki
Krzysztof Wielicki, geboren op 5 januari 1950 in Szklarka Przygodzicka. Hij is de vijfde man ter wereld die de kroon van de Himalaya en de Karakorum heeft beklommen. Op 17 februari 1980 stond Wielicki samen met Leszek Cichy op de top van de Mount Everest. Het was de eerste winterbeklimming van de achtduizender en daarmee een van de belangrijkste gebeurtenissen in de geschiedenis van het Himalayalpinisme wereldwijd. Bovendien was Krzysztof Wielicki de vijfde persoon ter wereld die alle achtduizenders beklom – hij specialiseerde zich in soloklimmen. Hij beklom Broad Peak en keerde alleen terug in 22 uur, waarmee hij een record vestigde voor het beklimmen van deze achtduizender in één dag. Daarnaast beklom hij ook in zijn eentje Lhotse, Dhaulagiri, Shishapangma, Gaszerbrum II en Nanga Parbat. Na zijn carrière als klimmer begon Wielicki expedities te organiseren. Hij leidde een expeditie naar Borad Peak in 2012, waarbij Adam Bielecki, Artur Małek, Maciej Berbeka en Tomasz Kowalski de eerste winterbeklimming van de piek maakten. Helaas overleden Maciej Berbeka en Tomasz Kowalski tijdens de afdaling. In 2018 organiseerde hij een poging tot winterbeklimming van K2 – Adam Bielecki en Denis Urubko, die deelnamen aan de expeditie, namen deel aan de redding van de Franse Himalayaklimster Elizabeth Revol.
K2 bedwingen – Leszek Cichy
Leszek Cichy, een Poolse Himalaya-klimmer die zijn plaats in de wereldgeschiedenis van de Himalaya veilig stelde door de eerste winterbeklimming van Mount Everest te maken en door deel te nemen aan de eerste Poolse expeditie naar K2 – een poging om de top in de winter te veroveren. Hij was de eerste Poolse veroveraar van de Kroon der Aarde, die de hoogste toppen van alle continenten beklom.
Belangrijkste prestaties:
- 1974 – eerste beklimming van Shispare (7611 m)
- 1975 – derde beklimming van Gaszerbrum II met Janusz Onyszkiewicz en Krzysztof Zdzitowiecki via een nieuwe route langs de noordwestelijke wand.
- 1976 – Eerste Poolse expeditie naar K2 (8611 m),
- 1978 – Deelname aan een expeditie naar Makalu (8470 m),
- 17 februari 1980 – eerste winterbeklimming van de Mount Everest (8848 m) samen met Krzysztof Wielicki.
- 1984 – Nieuwe route op Yalung Kang (West Kanchenjunga, 8505 m),
- 1984 – beklimming van Elbrus (5642 m),
- 1987 – K2, allereerste winterexpeditie naar K2, geleid door Andrzej Zawada, bereikt samen met Krzysztof Wielicki het hoogste punt, 7300 m,
- 1998 – Mount Vinson, Antarctica, tweede Poolse beklimming, met Marek Kamiński
- 1998 – Kilimanjaro, Tanzania, met Marek Kamiński
- 1998 – Mount Kosciuszko, Australië, met Marek Kamiński
- 1999 – Carstensz Piramide, Nieuw-Guinea,
- 2005 – K2 (8611 m), samen met Anna Czerwińska en Dariusz Załuski 7850 m bereikt.
Poolse Himalayisten: Andrzej Bargiel
Andrzej Bargiel is geboren op 18 april 1988 in Rabka en is een hoogteskiër en Himalayist. Hij organiseert ski-expedities op grote hoogte met als doel een snelle beklimming zonder extra zuurstof en een ski-afdaling van de hoogste toppen op aarde. Hij was de eerste persoon ter wereld die van de toppen van K2 en Broad Peak skiede.
Wanda Rutkiewicz – eerste Europese vrouw die de Mount Everest beklom
Wanda Rutkiewicz, geboren op 4 februari 1943 in Plungian, verdween op 13 mei 1992 op de hellingen van Kanchendzonga in de Himalaya. Ze is een van ’s werelds meest opmerkelijke vrouwelijke Himalayaklimmers. Een icoon van het vrouwelijke Himalaya bergbeklimmen. Ze is de derde vrouw ter wereld en de eerste Poolse vrouw die de Mount Everest beklom en de eerste vrouw ter wereld die de K2 beklom. Ze was een zeer populaire bergbeklimster en Himalayaklimster, ze dankte haar populariteit aan haar goede verstandhouding met journalisten en gaf graag interviews. Ze wilde de eerste vrouw worden die op alle achtduizendertoppen stond. Helaas heeft ze dit doel niet bereikt. Op 12 mei 1992 bereikte haar partner Carlos Carsolio de top van Kanchendzonga. Toen hij afdaalde, ontmoette hij Wanda Rutkiewicz, die uitgeput was en zich voorbereidde om de nacht door te brengen om de volgende dag de top te bereiken. Hij was de laatste die Rutkiewicz zag. Carsolio werd ervan beschuldigd een uitgeputte Rutkiewicz niet te hebben teruggebracht, maar volgens de onofficiële getuigenis van haar vorige klimpartners was Rutkiewicz erg koppig en wilden ze niet meer met haar op expeditie omdat ze bang waren dat ze haar niet zouden tegenhouden om verder te klimmen, zelfs als dat haar gezondheid en leven zou bedreigen. Om deze reden lijkt de houding van Carsolio voor velen gerechtvaardigd, hij had gewoon geen schijn van kans tegen de koppigheid van Rutkiewicz, die weigerde de mogelijkheid om de beklimming op te geven te accepteren. Nog enkele dagen lang werd de illusie gewekt dat Rutkiewicz nog in leven was en niet was afgedaald naar het kamp, maar in de andere richting, naar Tibet. Het nieuws van haar dood werd pas op 25 mei bekendgemaakt en de dag van haar dood wordt beschouwd als 13 mei – de dag nadat Carsolio haar voor het laatst had gezien. Rutkiewicz’ lichaam is nooit gevonden.
Wanda Rutkiewicz werd opgenomen in het Guinness Book of Records als de eerste vrouw die K2 beklom.
Adam Bielecki en de reddingsexpeditie
Adam Bielecki – geboren op 12 mei 1983 in Tychy. Hij is de eerste winterbeklimmer van de achtduizender Gaszerbrum I en ook van Broad Peak, K2, Makalu en Gaszerbrum II. Naast zijn uitmuntende prestaties in de bergen werd hij beroemd door twee expedities, waarvan de ene hem veel hoon en de andere hem roem bracht. De eerste was de winterbeklimming van Broad Peak. Hij werd op de expeditie, die plaatsvond op 5 maart 2013, vergezeld door Maciej Berbeka, Tomasz Kowalski en Artur Małek. Berbeka en Kowalski stierven tijdens de afdaling – de commissie stelde vast dat Bielecki en Małek, door hun eigen tempo te bepalen en de twee partners zonder oogcontact naast elkaar te zetten, handelden in strijd met de principes van de bergsportethiek die door de Poolse Winter Himalaya zijn opgesteld. Volgens Bielecki was de beoordeling van het rapport van de Poolse Bergbeklimmersvereniging niet gebaseerd op de realiteit van de expeditie. Bielecki rehabiliteerde zichzelf door deel te nemen aan een winterexpeditie naar K2 in 2018, waarin hij werd vergezeld door Denis Urubka. Het was een reddingsoperatie. De Himalaya wist Elizabeth Revol te vinden en veilig naar het kamp te brengen. De Franse Himalaya wist te overleven dankzij de buitengewone vaardigheid en fitheid van de twee klimmers.
Poolse klimmer: Maciej Berbeka
Maciej Berbeka werd geboren op 17 oktober 1954 in Zakopane en stierf op 6 maart 2013 tijdens de afdaling van Broad Peak. Hij was een zeer bekwaam Himalayaklimmer en kunstenaar. Hij beklom vijf achtduizend meter hoge toppen, maar was ook grafisch schilder en decorontwerper. Hij was een van de Himalayaklimmers die de eerste winterbeklimmingen maakte:
- Op Manaslu (1984) – samen met Ryszard Gajewski.
- Op Czo Oju (1985) – samen met Marcin Pawlikowski.
- Op Broak Peak (2013) met Adam Bielecki, Tomasz Kowalski en Artur Małek.
Hij was al dicht bij de eerste beklimming van Broad Peak in alpine stijl. Hij werd vergezeld door Alexander Lvovsky tijdens een winterexpeditie naar K2 in 1988. In die tijd bereikte hij de prelims van Rocky Summit (8028 m). Daarmee was hij de eerste man die 8.000 meter boven zeeniveau in de Karakorum in de winter overtrof. Hij beklom ook de Annapurna via een nieuwe route, de zuidwand, en de Mount Everest vanaf de Chinese kant. Hij was de leider van de winterexpedities naar Manaslu en Nanga Parbat.
Op 5 maart 2013, tijdens de afdaling van Broad Peak, besloten hij en Tomasz Kowalski om te bivakkeren in extreme omstandigheden omdat ze niet in staat waren om terug te keren naar het kamp voor de nacht. Kowalski bivakkeerde vermoedelijk op 7960 m, terwijl Berbeka onder de pas bivakkeerde op 7900 m. Berbeka werd de volgende ochtend gezien onder de pas die naar het aanvalskamp leidde. Kowalski werd niet gezien. Op 8 maart 2013 verklaarde Krzysztof Wielicki, die de expeditie leidde, Kowalski en Berbeka dood. In juli 2013 werd het lichaam van Tomasz Kowalski gevonden op 7960m – het lichaam van Maciej Berbeka werd niet gevonden.
Polen in de Himalaya – Andrzej Zawada
Andrzej Zawada – geboren 16 juli 1928 in Olsztyn, overleden 21 augustus 2000 in Warschau. Een pionier op het gebied van winterbergbeklimmen in de Himalaya. Hij heeft echter nooit op een van de achtduizenders of zevenduizenders gestaan. Hij was het echter die van het winter Himalayisme een aparte discipline maakte en baanbrekende expedities ondernam. In 1973 leidde hij de eerste winterbeklimming van Noszak in de Hindu Kush en tot op heden heeft niemand deze prestatie herhaald. Hij was ook de leider van de winterexpeditie naar de Mount Everest in 1980. Hij organiseerde de eerste winterexpeditie naar K2.
Poolse Himalayisten – Artur Hajzer
Artur Hajzer, geboren 28 juni 1962 in Zielona Góra – overleed 7 juli 2013 op de hellingen van Gaszerbrum I in Karakorum. Hij was niet alleen alpinist en Himalaya-bergbeklimmer, maar ook de bedenker en hoofd van het Poolse Winter Himalaya Programma in de jaren 2010-2015 en leidde expedities binnen dit project. Samen met Janusz Majer richtte hij ADD op, het bedrijf dat eigenaar is van het merk Alpinus, dat outdoorkleding en wandel- en klimuitrusting produceert. Het bedrijf bestaat niet meer. Samen met Janusz Majer richtte hij echter ook HiMountain op, dat actief is in dezelfde branche. Het Poolse Wintertijd Himalaya Programma was bedoeld om het Poolse Himalayanisme uit de financiële crisis te halen en verdere expedities te organiseren. Met de tragische dood van Berbeka en Kowalski tijdens de afdaling van de veroverde Broad Peak verdween het succes van de langverwachte expeditie echter naar de achtergrond. Hajzer was diep getroffen door de dood van zijn collega’s. Een jaar later stierf hij tijdens de beklimming van Gaszerbrum – in het bijzijn van zijn collega Marcin Kaczkan. Hajzer was de auteur van de eerste winterbeklimming van Annapurna in 1987 (samen met Jerzy Kukuczka), en samen met Wanda Rutkiewicz, Jurek Kukuczka en Ryszard Warecki stippelde hij een nieuwe route uit naar Shishapangma. In 1989 was hij de belangrijkste organisator van de reddingsoperatie op Mount Everest, waarbij Andrzej Marciniak naar het basiskamp werd gebracht.
Grote prestaties – achtduizenders:
- Manaslu – nieuwe route – 1986,
- Annapurna – eerste beklimming in de winter – 3 februari 1987,
- Shishapangma – via een nieuwe route – 1987,
- Annapurna East (8010m) – via een nieuwe route – 1988,
- Dhaulagiri – 11 mei 2008,
- Nanga Parbat – 23 juni 2010,
- Makalu – 30 september 2011.
Poolse Himalayisten: Piotr Pustelnik
Piotr Pustelnik is geboren op 12 juli 1951 in Łódź, Polen. Hij heeft de kroon van de Himalaya en de Karakorum beklommen. Hij is de bedenker van het “Drie Kronen” project, dat verwijst naar het veroveren van de Kroon van de Aarde, de Kroon van de Aarde, d.w.z. de op één na hoogste toppen op alle continenten, en de Kroon van de Himalaya en Karakorum. Hij was meerdere malen voorzitter van de Academic Mountain Club in Łódź en tot 2007 hoofdredacteur van het bergmaandblad “n.p.m.”. Hij was de derde Pool, en de twintigste in de wereld, die de kroon van de Himalaya veroverde. De belangrijkste prestaties van Piotr Pustelnik:
- 12 juli 1990 – Gaszerbrum II – 8035 m.
- 12 juli 1992 – Nanga Parbat – 8126 m.
- 24 september 1993 – Cho Oju 8201 m.
- 6 oktober 1993 – Shishapangma 8013 m.
- 26 september 1994 – Dhaulagiri 8167 m.
- 12 mei 1995 – Mount Everest 8848 m.
- 14 augustus 1996 – K2 8611 m.
- 15 juli 1997 0 Gaszerbrum I 8068 m.
- 15 mei 2000 – Lhotse 8516 m.
- 15 mei 2001 – Kanchendzonga 8586 m.
- 16 mei 2002 – Makalu 8463 m.
- 17 mei 2003 – Manaslu 8156 m.
- 8 juli 2006 – Broad Peak 8047 m.
- 27 april 2010 – Annapurna I 8091 m.
